آیا «سپر» اروپایی از دریای سرخ محافظت خواهد کرد؟ 

اتحادیه اروپا در اوایل ماه مارس ناوچه‌های خود را به عنوان بخشی از ماموریت دریایی «آسپید» برای محافظت از کشتی‌های تجاری در دریای سرخ در برابر حملات انصارالله یمن مستقر کرد. گفته می‌شود این ماموریت تکمیل کننده عملیات دریایی «نگهبان سعادت» به رهبری آمریکاست که یک ماه قبل با همکاری چند کشور دیگر از جمله انگلیس آغاز شد. اروپایی‌ها قول همکاری کامل با واشنگتن را داده اند، اما قصد دارند منحصراً تحت فرمان خود و بر اساس قوانین خود در این ماموریت عمل کنند.

اما آنچه عجیب به نظر می‌رسد پرسش‌هایی است که ذهن را درگیر می‌کند که اولا چرا چندین عملیات نظامی از یک نوع در یک منطقه انجام می‌شود که شامل کشور‌های یک بلوک نظامی می‌شود؟ ثانیاً، قوانین استفاده از سلاح توسط شرکت کنندگان در این مأموریت دریایی چگونه خواهد بود؟ ثالثاً، چرا یکی از کشور‌های اروپایی (اسپانیا) ابتدا آمادگی خود را برای همکاری با آمریکا در عملیات دریایی «نگهبان سعادت» اعلام کرد و سپس از حضور در آن امتناع کرد و بعد از آن به ماموریت دریایی اروپا پیوست، ولی درنهایت از آن نیز خارج شد؟

تصمیم رسمی

تصمیم رسمی برای راه اندازی این ماموریت در ۱۹ فوریه در بروکسل و در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا اتخاذ شد. در بیانیه شورای اتحادیه اروپا آمده است: «شورا ماموریت آسپید را آغاز کرده است. هدف از این عملیات امنیتی دفاعی دریایی، بازگرداندن و حفاظت از آزادی دریانوردی در دریای سرخ و خلیج فارس است. عملیات آسپید، حضور دریایی اتحادیه اروپا در منطقه را تضمین می‌کند. منطقه‌ای که از اکتبر ۲۰۲۳ حملات متعدد حوثی‌ها کشتی‌های تجاری بین المللی را هدف قرار داده است. بیانیه شورا تاکید می‌کند که با همکاری نزدیک با شرکای بین المللی همفکر، آسپید به حفاظت از ایمنی دریایی و تضمین آزادی دریانوردی، به ویژه برای کشتی‌های تجاری کمک خواهد کرد.» 

شورای اتحادیه اروپا توضیح می‌دهد که این عملیات در امتداد ارتباطات دریایی اصلی در تنگه باب المندب و هرمز و همچنین در آب‌های بین المللی دریای سرخ، خلیج عدن، دریای عرب، خلیج عمان و فارس فعال خواهد بود. 

واسیلیوس گریپاریس یونانی به عنوان فرمانده این عملیات و دریاسالار ایتالیایی استفانو کنستانتینو به عنوان فرمانده نیرو‌ها منصوب شدند. مقر این عملیات در لاریسا، یونان واقع شد.

شورا همچنین تاکید می‌کند که عملیات آسپید از نزدیک با تیم عملیاتی آتالانتا، که هدف آن مبارزه با دزدی دریایی در سواحل سومالی به منظور ارتقای امنیت دریایی در غرب اقیانوس هند و دریای سرخ و همچنین با موارد مشابه است، هماهنگ خواهد شد. 

ترکیب نیرو‌ها

بر اساس اطلاعاتی که در حال حاضر در دسترس عموم است، ترکیب نیرو‌های عملیات شامل ناو‌های هسن آلمان، هیدرا یونانی، ایتالیایی، بلژیکی و دو ناوچه فرانسوی خواهد بود. تعدادی دیگر از کشور‌های اتحادیه اروپا تمایل خود را برای شرکت در این ماموریت، اعزام پرسنل پشتیبانی و تجهیزات هوایی اعلام کرده اند. برخی از کشتی‌های درگیر در این عملیات، برای مثال ناوچه‌های فرانسوی Languedoc و Alsace ۱۲، در حال حاضر در منطقه هستند، در حالی که کشتی‌های دیگر، برای مثال ناو بلژیکی لوئیز ماری، هنوز از اروپا به آنجا نرسیده‌اند.

بیشتر بخوانید:

اتحادیه اروپا رسما ماموریت خود در دریای سرخ را آغاز کرد

مشکل از کجا شروع شد

اکثر کارشناسان نظامی اطمینان دارند که حملات از دریا به تأسیسات نظامی ثابت انصارالله یمن منجر به تلفات و خسارات معینی خواهد شد، اما تأثیر حداقلی بر توانایی آن‌ها برای حمله به کشتی‌های تجاری و غیرنظامی خواهد داشت. علاوه بر این، این اقدام ممکن است باعث تشدید جدی‌تر درگیری شود؛ و اتحادیه اروپا قاطعانه خواهان چنین تحولی نیست، به ویژه زمانی که کشتی‌های تجاری اتحادیه اروپا در دریای سرخ به یکی از اهداف اصلی انصارالله تبدیل شوند. در حال حاضر، اتحادیه اروپا نه به دلیل انهدام کشتی‌های خود، بلکه صرفاً به دلیل عدم تمایل شرکت‌های حمل و نقل به پذیرش خطر و تغییر مسیر‌های خود به سمت جنوبی‌ترین بخش قاره آفریقا و عبور از دماغه» امید نیک متحمل ضرر و زیان می‌شود. 

در عین حال کشور‌های اروپایی نیز به یکی از قربانیان اصلی این بحران تبدیل شده اند. بر اساس گزارش کمیسیون اروپا، از ابتدای تشدید اوضاع در دریای سرخ، هزینه حمل و نقل دریایی بین آسیا و اروپا ۴۰ درصد و مدت زمان آن‌ها ۱۰ تا ۱۵ روز افزایش یافته است. به طور طبیعی، این منجر به افزایش قیمت‌ها و وخامت بیشتر وضعیت اقتصادی در اروپا می‌شود.

نجات اقتصاد اروپا

در این مرحله اتحادیه اروپا یک سبک منحصراً تدافعی را برای مأموریت خود انتخاب کرده است. کشتی‌های جنگی مجاز به سرنگونی موشک‌ها و پهپاد‌هایی هستند که ممکن است تهدیدی برای کشتی‌های تجاری باشد، اما حق حمله به مکان‌هایی که این موشک‌ها و پهپاد‌ها به پرواز درمی آیند، ندارند. همین موضوع تا حد زیادی می‌تواند شکست ماموریت دریایی آسپید و حتی ماموریت دریایی نگهبان سعادت به سرکردگی آمریکا را به دنبال داشته باشد. چراکه صرفا مقابله با حملات موشکی و پهپادی نمی‌تواند موفقیت ماموریت دریایی اروپا و آمریکا در دریای سرخ را تضمین کند. عل الخصوص اینکه برخی از فرماندهان آمریکایی به ناتوانی در برابر حملات انصارالله اذعان کرده اند. از سوی دیگر، همه کشور‌های اروپایی موضع یکپارچه‌ای در این خصوص ندارند. نمونه آن کشور اسپانیا که نه تنها در این ماموریت شرکت نکرد بلکه از درخواست آمریکا و رژیم صهیونیستی برای قطع کمک مالی به آژانس آنروا در امور مردم فلسطین روی گرداند.

به نظر می‌رسد موضع آمریکا و اروپا برای مقابله با انصارالله یمن و حفاظت از روند دریانوردی در دریای سرخ و خلیج عدن به شکست بیانجامد. به طور کلی، درگیری در خاورمیانه و همه پیامد‌های آن، از جمله رویارویی در دریای سرخ، به یک مشکل حاد برای اتحادیه اروپا تبدیل شده است. اروپا با راه اندازی این ماموریت دریایی ضربه مستقیم دیگری به وضعیت اقتصادی خود وارد می‌کنند. چراکه نیرو‌های ارتش یمن با اراده راسخ متعهد شده‌اند تا زمانی که رژیم اسرائیل، حملات خود به غزه را متوقف نکند، حملات به کشتی‌های این رژیم یا کشتی‌های عازم سرزمین‌های اشغالی را در دریای سرخ ادامه خواهند داد. پیش از این اروپا تحریم‌هایی علیه روسیه اعمال کرد که مستقیما خودش را هدف گرفت. نمونه آن تحریم‌های اروپا علیه بخش گاز و انرژی روسیه بود که نوعی خودزنی اقتصادی محسوب می‌شود؛ بنابراین با تمام هزینه‌هایی که اروپا برای راه اندازی ماموریت دریایی در خلیج عدن و مقابله با انصارالله یمن متحمل شده است به نظر می‌رسد تاثیری در پایان دادن به اخلال تجارت دریایی اروپا و بحران اقتصادی آن نداشته باشد.